یونجه یکی از مهمترین محصولات علوفهای در سراسر جهان است که به دلیل ارزش غذایی بالا، نقش مهمی در تغذیه دامها دارد. با این حال، این محصول ارزشمند در معرض حملات گستردهای از سوی آفات قرار دارد که میتوانند تولید و کیفیت آن را به شدت کاهش دهند. استفاده از سموم حشرهکش یکی از روشهای اصلی کنترل این آفات است. در این مقاله به بررسی انواع سم حشرهکش یونجه، نحوه استفاده صحیح از آنها و تأثیرات زیستمحیطی میپردازیم.
مزارع یونجه معمولاً با طیف وسیعی از آفات روبهرو هستند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
این آفات از طریق مکیدن شیره گیاهی، جویدن برگها و ساقهها یا تخریب ریشهها باعث کاهش عملکرد محصول و کیفیت علوفه میشوند. در این شرایط، استفاده از سموم حشرهکش یک راهکار مؤثر برای کنترل و کاهش خسارات ناشی از این آفات محسوب میشود.
سموم حشرهکش مورد استفاده برای یونجه بر اساس نحوه عملکرد و نوع ترکیب شیمیایی دستهبندی میشوند. برخی از رایجترین سموم شامل موارد زیر هستند:
این سموم مستقیماً روی بدن آفات تأثیر گذاشته و موجب از بین رفتن آنها میشوند. از جمله سموم تماسی رایج در مزارع یونجه میتوان به پرمترین و دیازینون اشاره کرد.
این نوع از سموم توسط حشرات بلعیده شده و پس از ورود به دستگاه گوارش آنها باعث مرگشان میشود. سم ایمیداکلوپرید نمونهای از این نوع حشرهکش است که برای کنترل آفات مکنده مانند شته یونجه استفاده میشود.
این سموم پس از جذب توسط گیاه، از طریق شیره گیاهی در سراسر اندامهای آن منتشر شده و در صورت تغذیه آفات از گیاه، منجر به مرگ آنها میشود. آبامکتین یکی از مهمترین سموم سیستمیک مورد استفاده در یونجه است.
این گروه از حشرهکشها کمترین آسیب را به محیط زیست وارد میکنند و بر پایه عوامل زیستی مانند باکتریها و قارچهای بیماریزا برای حشرات طراحی شدهاند. باسیلوس تورینجینسیس یک نمونه شناختهشده از سموم بیولوژیک است که برای کنترل آفات برگخوار یونجه کاربرد دارد.
برای دستیابی به بهترین نتیجه و جلوگیری از ایجاد مقاومت در آفات، رعایت نکات زیر هنگام استفاده از سموم حشرهکش ضروری است:
تشخیص دقیق آفت
قبل از هرگونه اقدام برای سمپاشی، باید نوع آفت و میزان خسارت آن به درستی شناسایی شود. این کار از طریق بررسی علائم ظاهری روی گیاه، استفاده از تلههای حشرات و مشورت با متخصصان کشاورزی امکانپذیر است.
انتخاب سم مناسب
هر نوع سم حشرهکش ویژگیهای خاص خود را دارد و باید متناسب با نوع آفت انتخاب شود. انتخاب نادرست سم ممکن است منجر به کاهش اثربخشی، ایجاد مقاومت در آفات و آسیب به محیط زیست شود.
محاسبه دوز مصرفی
استفاده بیش از حد از سموم میتواند منجر به آلودگی محیط زیست و باقیماندن سموم در علوفه شود، در حالی که مقدار کم آن ممکن است تأثیر کافی بر کنترل آفات نداشته باشد. بنابراین رعایت دوز توصیهشده توسط کارشناسان کشاورزی ضروری است.
رعایت زمانبندی مناسب
بهترین زمان برای سمپاشی معمولاً هنگام مشاهده اولین علائم حضور آفات در مزرعه است. همچنین شرایط آبوهوایی مانند دمای مناسب، میزان باد و احتمال بارندگی باید در نظر گرفته شود تا اثرگذاری سم افزایش یابد.
استفاده از روشهای ترکیبی
به منظور جلوگیری از بروز مقاومت در آفات، میتوان از ترکیبی از روشهای کنترل بیولوژیک، تناوب زراعی و استفاده متناوب از سموم مختلف بهره برد.
استفاده نادرست از سموم حشرهکش ممکن است اثرات نامطلوبی بر محیط زیست، حشرات مفید و سلامت انسان داشته باشد. برخی از مهمترین مواردی که باید مورد توجه قرار گیرند عبارتاند از:
حفظ حشرات مفید: بسیاری از سموم علاوه بر آفات، به حشرات گردهافشان مانند زنبورها نیز آسیب میزنند. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است سمپاشی در ساعات غیرفعال بودن زنبورها (مانند اوایل صبح یا اواخر عصر) انجام شود.
آلودگی منابع آب: برخی از سموم قابلیت نفوذ به منابع آبی را دارند و میتوانند به اکوسیستمهای آبی آسیب برسانند. به همین دلیل، هنگام سمپاشی باید فاصله ایمنی از منابع آبی رعایت شود.
سلامت کارگران کشاورزی: کارگران کشاورزی باید هنگام سمپاشی از لباسهای محافظ، ماسک و دستکش استفاده کنند و پس از اتمام کار، دستها و لباسهای خود را به خوبی شستشو دهند.
باقیماندن سموم در محصول: برخی از سموم مدت زمان زیادی در گیاه باقی میمانند که میتواند برای دامها خطرآفرین باشد. رعایت دوره کارنس (مدت زمان لازم بین آخرین سمپاشی و برداشت محصول) امری ضروری است.
آفات میتوانند خسارات زیادی به مزارع یونجه وارد کنند و کاهش عملکرد این محصول را در پی داشته باشند. استفاده از سموم حشرهکش یکی از روشهای اصلی برای کنترل این آفات است، اما انتخاب صحیح نوع سم، رعایت اصول ایمنی و استفاده از روشهای تلفیقی برای کاهش اثرات منفی سموم بر محیط زیست، اهمیت زیادی دارد. با رعایت این نکات، میتوان ضمن افزایش بهرهوری مزارع یونجه، از آسیبهای احتمالی به طبیعت و سلامت انسان جلوگیری کرد.